The British Invasion part 2

Περίληψη προηγουμένου:

το πρόβατο σχεδόν συμπτωματικά μαθαίνει για μία σειρά εργαστηρίων δημιουργικής γραφής που θα κάνει το British Council σε συνεργασία με γνωστό Λονδρέζικο Πανεπιστήμιο. Ως κλασικός Ελληνάρας αποφασίζει να ζητήσει την συμμετοχή του σε όσο το δυνατόν περισσότερα σεμινάρια γίνεται, χωρίς να σκεφτεί καθόλου τα κακόμοιρα παιδάκια στα ιδρύματα που δεν έχουν μανούλα. 

Οι καλοί άνθρωποι του Βρετανικού Συμβουλίου επιβεβαίωσαν την συμμέτοχή του σε 2 σεμινάρια και 1 ανοιχτή συζήτηση. Μετά όμως το τέλος του πρώτου σεμιναρίου που ενθουσίασε το πρόβατο και με αφορμή το γεγονός ότι κάποιοι από τους συμμετέχοντες του δεν ήλθαν.... τι συνέβει; ε; τι;

Επεισόδιο 2ο

Το δίωρο με τον Adam Baron με είχε ενθουσιάσει. Είναι υπέροχο να ακούς "μυστικά" και συμπυκνώσεις σχετικά με την τέχνη που θέλεις να υπηρετήσεις. Άσε που, υποψιάζομαι, επειδή δεν πήγα στο πανεπιστήμιο ποτέ, δεν είχα την ευκαιρία να ζήσω την εμπειρία της οργανωμένης, καλοσχεδιασμένης μάθησης... φαίνεται πως μου έχει μείνει απωθημένο μεγάλο και όποτε είμαι στο receiving end της διαδικασίας της διδαχής αισθάνομαι σαν "τηγανητή πατάτα ανάμεσα σε δύο αυγά μελάτα" (ναι, μόλις έκανα ρίμα, τυχαίο, ορκίζομαι).

Καθώς πήγαινα λοιπόν από τις εγκαταστάσεις του Βρετανικού Συμβουλίου προς το γυμναστήριο, εκεί δα, στο δρόμο, από το κινητό έστειλα mail στους ανθρώπους του για να πω συγχαρητήρια (γαλίφης), πόσο ωραίο ήταν το δίωρο (γαλήφης και καταφερτζής) και τι ωραίο και μπράβο που παίρνουν τέτοιες πρωτοβουλίες (γαλήφης, καταφερτζής, σαρδανάπαλος). Δεν είναι μόνο ότι τα εννοούσα όλα αυτά, είναι και ότι ήθελα να ζητήσω την επόμενη μέρα να μου δώσουν την δυνατότητα να πάω σε ένα σεμινάριο για το οποίο δεν είχαν κρατήσει θέση για μένα. Μετά το πρώτο όμως ήθελα διακαώς να το παρακολουθήσω και σκέφτηκα ότι αν κάποιος τελικά δεν εμφανιζόταν θα μπορούσα να πάρω τη θέση του χωρίς να δημιουργηθεί το κρίσιμο πρόβλημα του υπερπληθυσμού.

Και έτσι, την επόμενη μέρα παρουσιάστηκα στο Μουσεία Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και παρακολούθησα το δεύτερο σεμινάριο από την τριλογία "Προβατόμπιτ - Δη ανεξπέκτεντ Τζούρνη το κρηέτηβ ράητηνκγ".

Το θέμα του ήταν "Πραγματικότητα και Ειλικρίνεια: η χρήση του προσωπικού στην γραφή" και εισηγήτρια ήταν μία πολύ καλοστεκούμενη, με ατέλειωτα πόδια και έξυπνο, ανάλαφρο χαμόγελο, αναγνωρισμένη συγγραφέας η Rachel Cusk (διάβασε εδώ κριτική για το τελευταίο της μυθιστόρημα από την δύο φορές νικήτρια του βραβείου Booker, τη μεγάλη Hilary Mantel παρακαλώ).

Ξεκίνησε με μία σοκαριστική σκέψη (νοτ ρήλη). Ότι αυτό που λέμε "προσωπική γραφή" στην πραγματικότητα δεν είναι ξεχωριστή κατηγορία, ξεχωριστό είδος. Ό,τι και να γράφεις, αστυνομικό, πορνό, διήγημα, για να είναι "δυνατό" οφείλει να είναι δικό σου, προσωπικό, να βγαίνει από μέσα σου. Και για να το αντιστρέψουμε αυτό, κάθε γράψιμο είναι "προσωπικό" αφού ακόμα και αν είναι ρηχό η βασισμένο σε "υλικό" που η κοινωνία σου υπέβαλλε, και πάλι είναι δική σου προσωπική επιλογή η χρήση του.

Η ηλικία επίσης, κάνει την έννοια του "προσωπικού" πολύ διαφορετική. Θυμίσου τον εαυτό σου. Όταν ήσουν 22 σίγουρα είχες πολύ διαφορετική άποψη για το τι είναι "μυστικό", για το τι επιτρέπεται να μαθευτεί από τώρα που είσαι 40άρης - και μάλλον τώρα στα 40, θα είσαι, ελπίζω, πιο άνετος με τις σκοτεινές σου πτυχές... και περισσότερο ικανός να τις "χρησιμοποιήσεις" ως υλικό για μία ιστορία.

Η Cusk μας παρουσίασε μερικά πολύ ενδιαφέροντα concpets σχετικά με το γράψιμο:

• H Αντίθεση ανάμεσα στο ποιοι πραγματικά είμαστε και στο τι προσπαθούμε να κάνουμε/να πετύχουμε 
• Η Αντίθεση ανάμεσα στις ιδιωτικές μας παρορμήσεις, αυτό που πραγματικά θέλουμε να κάνουμε και να είμαστε και τις δημόσιες - αυτό που θέλουμε να δείχνουμε ότι είμαστε, γιατί μας έχουν πείσει ότι είναι τρέντη, αποδεκτό, καλό, κουλ
• Ο φόβος που έχουμε πως δεν είμαστε ενδιαφέροντες από μόνοι μας και ότι οφείλουμε να γίνουμε, αλλάζοντας τον εαυτό μας, σύμφωνα με κοινά αποδεκτά στάνταρτς
• Το να γράφουμε ως μία persona που θεωρούμε ότι είναι πιο ενδιαφέρουσα, συναρπαστική, καθώς πρέπει, εμπορική, οτιδήποτε. Δεν είναι τίποτε από όλα αυτά; Γιατί; Διότι δεν είναι αυθεντική. 

Όλα αυτά λειτουργούν εις βάρος του καλού γραψίματος γιατί μας εμποδίζουν να βάλουμε στο γράψιμό μας την δύναμη που θα του δώσει αυτό που πραγματικά είμαστε. Και έτσι οι λέξεις γίνονται σύμβολα για κάτι πλασματικό, τεχνητό. Γίνονται εργαλεία να είμαστε κάλπηδες. Όμως οι λέξεις μπορούν επίσης, με λίγη προσπάθεια, να γίνουν σύμβολα της αλήθειας; ποιας αλήθειας; αυτής που είμαστε, όπως είναι. Χωρίς αγωνία αν είναι ενδιαφέρουσα ή πρέπουσα.

Πως όμως θα καταφέρουμε να γράψουμε "ελεύθεροι" από αυτό που νομίζουμε ότι περιμένει η κοινωνία από μας, ότι είναι εμπορικό, ότι μας επιτρέπεται; Πως θα γράψουμε αντλώντας υλικό από το πιο δυνατό κομμάτι μας, το αληθινό;

Ένα καλό πρώτο βήμα είναι να δεχτούμε και να μην προσπαθούμε να κρύβουμε τις αδυναμίες μας, την τρωτότητά μας. Για πολλούς από εμάς η έννοια του "εαυτού" κουβαλά κύρος και γόητρο που τρέμουμε μην χάσουμε. Έτσι, αποφεύγουμε να παραδεχτούμε όλα όσα μπορούν να μας τραυματίσουν, περνάμε όλη μας την ζωή προσπαθώντας να αποδείξουμε ότι είμαστε ικανοί για όλα, ότι δεν υπάρχουν πράγματα που απλώς δεν μπορούμε να κάνουμε, που μας ενοχλούν. Και το να λειτουργούμε από αμυντική θέση είναι πραγματικά ολέθριο, είναι λάθος - και όχι μόνο για το γράψιμο.

Όμως... καλά όλα αυτά, ωραία διαβάζονται. Πως καταφέρνεις όμως να είσαι γενναίος απέναντι στις φοβίες σου; Πως φτάνεις στις πηγές του εαυτού σου; Πως καταφέρνεις να κάνεις αυτό που είσαι με αυτό που θέλεις να δημιουργήσεις να εφάπτονται; Πως ξεφορτώνεσαι την επιτήδευση και το ψεύτικο, πως διώχνεις από το γραφείο σου την περσόνα;

Φαίνεται (και εδώ αντλώ και από την μικρή πείρα μου) πως χρειάζεται γενναιότητα, επιμονή αλλά και ένα μικρό πρακτικό κόλπο. Ημερολόγιο. Αυτή είναι η μαγική λεξούλα. Κράτα ένα ημερολόγιο, με συνέπεια, με επιμονή, γράφε αυτό που πραγματικά σε απασχολεί και αυτό που πραγματικά σκέφτεσαι για αυτό.

Ναι, στην αρχή θα σου φανεί δύσκολο και λίγο στραμπουληγμένο αλλά με την πάροδο του χρόνου θα αποκτήσεις την ικανότητα να γράφεις αυθεντικά χωρίς προσπάθεια. Και αν το καταφέρεις αυτό στα προσωπικά σου γραψίματα τότε είναι απείρως ευκολότερο να το πετύχεις σε εκείνα που τα προορίζεις για να τα δει κόσμος. Όπως μας είπε και η Rachel, είναι φοβιστικό πολύ πριν το κάνεις αλλά αφού "εκθέσεις" τον ιδιωτικό σου κόσμο, θα δεις ότι δεν είναι το τέλος του κόσμου. 

Ημερολόγιο λοιπόν. Απέκτησε το συνήθειο να γράφεις μισή ώρα τη μέρα, για τα πράγματα που σε "έκαψαν". Βάλε στόχο να φτάνεις στο βάθος, όσο περισσότερο γίνεται, λίγο πιο πολύ κάθε φορά. Μη φοβάσαι αυτό που πραγματικά πιστεύεις για κάτι. Είναι ριζοσπαστικό και δύσκολο να είσαι απολύτως ειλικρινής, όταν όμως το κάνεις θα δεις ότι είναι εξαιρετικά απελευθερωτικό. Και αφού πάρεις το κολάι (μας πως γράφετε αυτή η λέξη χμφ χμφ χμφ) άρχισε να γράφεις με τον ίδιο τρόπο και στα πιο δημόσια κείμενά σου.

Κατέκτησε την ειλικρίνειά σου. Και ύστερα δες τι θα κάνεις με αυτήν. Σε τι φόρμα θα την διαμορφώσεις; Ποίηση; Διήγημα; Ξεκάθαρα; Έμμεσα; Χιουμοριστικά; Λυπημένα; ...έχεις πολύ δρόμο ακόμα, ναι. Αλλά έχεις κάνει το πιο σημαντικό πρώτο βήμα. Αποδέχτηκες και έμαθες να εκφράζεις αυτό που πραγματικά σκέφτεσαι και νιώθεις.

Ένα ακόμα που επανέλαβε η Cusk πολλές φορές, το αναφέρω εδώ επιγραμματικά αλλά σηκώνει μεγάλη ανάλυση, είναι πως πως μία ακόμα προκατάληψη που πρέπει να σπάσουμε είναι αυτή της γραμμικής επιταχυμένης αφήγησης. Δεν είναι πάντα απαραίτητο να πηγαίνουμε από το ένα γεγονός στο άλλο, απο το ένα εντυπωσιακό στο επόμενο, από την μία στάση στην άλλη. Αν η ιστορία σου είναι ένα τρένο, δεν είναι κακό να σταματήσει, να γυρίσει προς τα πίσω, να στρίψει σε μία άλλη γραμμή που ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά του. Ακόμα, έχει και την δυνατότητα να μείνει απλώς ακίνητο! Για να απολαύσει το τοπίο, για να παρατηρήσει κάτι, γιατί και οι παύσεις είναι κομμάτια της ζωής μας - πόσο μάλλον του γραψίματος (αρκεί βέβαια η παύση, η ταχύτητα, η επιτάχυνση, η ησυχία, ό,τι επιλέξεις, να εξυπηρετει την ιστορία που θες να πεις, να αναδεικνύει την αλήθεια που θες να βγάλεις από μέσα σου).

Ποτέ μην υποτιμάς την δύναμη που έχει ο συγγραφέας μέσω της χρήσης των λέξεων που επιλέγει. Είναι τεράστια. Είναι κρυφή αλλά τεράστια. Παίξε με τις διαφορές στις εντάσεις ανάμεσα στο "απολύτως αρνητικό" και στο "απολύτως θετικό". Σκέψου, ένα χαμόγελο μπορεί να είναι τρυφερό, αλλά μπορεί και να είναι υποκριτικό. Ή γλoιώδες. Και πολλά πράγματα ανάμεσά τους.

Δείξε, μην λες. Μην γράψεις "ο Φανούρης ήταν έξαλλος". Γράψε "Ο Φανούρης έσκυψε να δέσει τα παπούτσια του, και καθώς έκανε τον κόμπο τράβηξε το δεξί κορδόνι δυνατά και έσπασε". Αυτή η φράση, θεωρητικά θα πρέπει να δείξει στον αναγνώστη ότι ο Φανούρης έχει νεύρα, μέσα στο πλαίσιο που δημιουργούν και οι άλλες φράσεις της ιστορίας.

Και τέλος... πίστεψε στην υποκειμενικότητά σου. Αλλά επικύρωσέ την, δείξε πώς για σένα είναι η μόνη αλήθεια, πώς ορίζει την ζωή σου. Μην την αναφέρεις απλώς, πες μου γιατί να σε πιστέψω. "Αγαπουσα τον Μιχάλη γιατί με απατούσε..." θα γράψεις. Αν το αφήσεις εκεί θα πω yeah, right! Αν όμως μου δείξεις ότι το γεγονός πως σε απατούσε είχε μία σημαντικλη ψυχολογική συνέπεια σε σένα που σε έκανε να είσαι καλύτερα (γιατί, για παράδειγμα σου έδινε άλλοθι για τις τσιλιμπούρδες σου, ή διότι είχες μεγαλώσει σε μία οικογένεια που η απάτη ήταν κανόνας και έτσι τώρα νοιώθεις μέσα στα νερά σου σε τέτοιες συνθήκες τότε....)

(σκάσε, κλείνω)

Ωραία η Rachel. Υπερβολικά συμπυκνωμένη, μας έβαλε πολλά να σκεφτούμε σε 2 ώρες αλλά άξιζε (να σκεφτείς έχω κρατήσει και άλλες σημειώσεις αλλά δεν τολμάω να τις γράψω, θα με βρίσεις).  Μετά το τέλος του workshop της, έφυγε σαν τρελή για να προλάβει την πτήση της, και εγώ είχα μισή ώρα κενή - για το επόμενο σεμινάριο της μέρας, στο οποίο θα συμμετείχα όχι ως έκτακτος και που νόμιζα πως επειδή αφορούσε την ποίηση θα ήταν το λιγότερο ενδιαφέρον. Μεγάλο λάθος έκανα....

Συνέχεια στο επόμενο α βγάλαμε και φωτογραφία είμαι κάτω δεξιά

Και όμως η ζωή μπορεί να συνεχίζεται...

Το αναζωογονητικό διήμερο ξεκίνησε στο κτίριο του Βρετανικού Συμβουλίου, στην Πλατεία Φιλικής Ιστορίας (aka Κολωνάκι). Το αγαπάω αυτό το κτίριο, έχω τρυφερές αναμνήσεις, μου έδωσε μία πρώτη, καλοδεχούμενη αλλά και βαθιά αναγκαία, επιβεβαίωση των ικανοτήτων μου στις ξένες γλώσσες. Τότε, το 1996, χωρίς να έχω κάνει ποτέ κανονικό μάθημα στην ζωή μου εκτός από μερικές απόπειρες αυτοδιδασκαλίας, έδωσα κατατακτήριες εξετάσεις για να παρακολουθήσω μαθήματα Αγγλικών. Το αποτέλεσμά τους με γέμισε χαρά! Τα Αγγλικά μου ήταν αρκετά καλά ώστε να μπω στην τελευταία τάξη πριν από τις εξετάσεις για το Λόουερ!

Στο τέλος εκείνης της χρονιάς, στο ίδιο κτίριο, ακόμα μία επιτυχία! Το δίπλωμα το πήρα με Α, άριστα, υπεργαμάτα! Τι περηφάνια, τι κόρδωμα, τι βαθειά ανάταση. Ακόμα την θυμάμαι την ημέρα, 16 χρόνια μετά... Και ύστερα πέρασαν τα χρόνια, έκανα ακόμα μία απόπειρα να συνεχίσω στο επόμενο δίπλωμα (το advanced) όμως είχα ήδη ξεκινήσει να δουλεύω πιο κανονικά, δεν είχα ούτε χρόνο ούτε την απαιτούμενη αυτοπειθαρχία και τελικά νομίζω την μέρα των εξετάσεων δεν παρουσιάστηκα καν στο εξεταστικό κέντο. Χμφ.

Και να 'μαι λοιπόν πάλι, 16 χρόνια μετά, δύο μέρες πριν, στην είσοδο του Βρετανικού Συμβουλίου, του ανακαινισμένου και εντελώς διαφορετικού από την δεκαετία του 1990. ....Αλλά και τι δεν είναι, σήμερα, διαφορετικό από τότε. Εγώ σίγουρα, με πολλούς τρόπους, καταρχήν έχω πάρει συν 75% στην ηλικία. Η Ελλάδα, επίσης... εδώ και αν έχουμε αλλαγή - και βέβαια, πολύ, πολύ προς το χειρότερο, αντίθετα από το British Council που βελτιώθηκε, και από μένα, που άλλου βελτιώθηκα και αλλού όχι. Υπάρχει όμως και κάτι σε μένα στο οποίο δεν έχω αλλάξει καθόλου. Η αναζωογονητική αμηχανία που με πιάνει όταν μπαίνω πρώτη φορά σε ένα άγνωστο περιβάλλον, καθ οδόν προς μία αχαρτογράφητη περίσταση.

Έτσι και την Δευτέρα το πρωί. Ανέβηκα στον πρώτο όροφο του κτιρίου και με κάθε νέο σκαλοπάτι ήμουν όλο και περισσότερο αμήχανος. Δεν είχα λόγο να φοβάμαι για κάτι, όχι, δεν επρόκειτο για κάτι πολύ σημαντικό, αλλά έτσι είναι αυτός ο χαρακτήρ μου ο περίεργος. Στην αίθουσα όπου θα γινόταν το εργαστήριο όλα ήταν οργανωμένα πολύ καλά, βρετανικά. Σε ένα τραπέζι υπήρχε ένα θερμός με καφέ, ένα με νερό για τσάι (British γαρ) μία πιατέλα με μπισκότα και πολλά μπουκάλια για νερό. Δίπλα απ το "μπαρ" στέκοταν μερικοί από τους τυχερούς συμμετέχοντες, ένας από τους οποίους εγώ, και ένας αδύνατος, φαλακρός, ευχάριστα και με υγεία κοκκινωπός 40άρης κύριος.

Ο Αdam Baron, συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας με 4 μυθιστορήματα στο ενεργητικό του, καθώς επίσης και ένας από τους πολλούς καθηγητές του Kingston Writing School ήταν ο άνθρωπος που είχαμε μαζευτεί να παρακολουθήσουμε. Το θέμα του workshop ήταν η ανάπτυξη μίας ιστορίας από την μικρή φόρμα στην μεγάλη, δηλαδή πως να κάνεις την μετάβαση ως συγγραφέας από το διήγημα στο μυθιστόρημα. Ήταν ένα, το πρώτο, από την σειρά "εργαστηρίων" που διοργάνωσε το Βρετανικό Συμβούλιο με σκοπό την ανταλλαγή συγγραφικής εμπειρίας ανάμεσα στις δύο χώρες.

Η αναγγελία του κύκλου σεμιναρίων είχε γίνει στα τέλη του καλοκαιριού. Συμπτωματικά έπεσα πάνω της, κάτι, κάπως απροσδιόριστα με συγκίνησε και έστειλα ένα mail (θα ακολουθούσαν πολλά χεχε) στους ανθρώπους του British Council για να με ειδοποιήσουν όταν θα οριστικοποιείτο το πρόγραμμα. Πριν από μερικές μέρες, έστειλα τις αιτήσεις συμμετοχής. Μετά, το πρόγραμμα έγινε ακόμα πιο συγκεκριμένο και διαπίστωσα πως για το εργαστήριο του Baron της Δευτέρας δεν είχα κάνει αίτηση. Πάνικ! Το θέμα του ήταν αυτό με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για μένα που δεν λέω με τίποτε να προχωρήσω το μυθιστόρημά μου! Πάνικ.... έστειλα ένα συμπληρωματικό mail ζητώντας να μου κρατήσουν θέση, "το ξέρω σας ταλαιπωρώ αλλά...", "πρέπει πάση θυσία να..." και τελικά... η επιθυμία μου ικανοποιήθηκε. Την Παρασκευή που μας πέρασε, 11 η ώρα την νύχτα (δουλεύουν σκληρά στο Συμβούλιο) έλαβα ένα mail που επιβεβαίωνε την συμμετοχή μου σε δύο workshops, το ένα ήταν αυτό της Δευτέρας, και μία ανοιχτή συζήτηση. Me was very happy. 

Ασφαλώς, όταν πας σε ένα τέτοιου είδους workshop το οποίο έχει συγκεκριμένη διάρκεια, σχετικά περιορισμένη, ειδικά αν σκεφτείς πόσο μεγάλο θέμα είναι το "γράψιμο", και μάλιστα γίνεται μόνο μία φορά, όσο ικανός και αν είναι ο δάσκαλος, όσο καλή και να είναι η αυστηρή οργάνωση του Συμβουλίου, δεν επιτρέπεις στον εαυτό σου να περιμένει πολλά. Ή τουλάχιστον με αυτήν την τοποθέτηση πήγα εγώ - ότι θα ακούσω λίγα πράγματα, σχετικά επιφανειακά και ότι το κέρδος μου θα ήταν μόνο σε επίπεδο όσμωσης. Ε και όμως... η εμπειρία μου την Δευτέρα ήταν δυσανάλογα πλούσια σε σχέση και με τα χρονικά περιθώρια και ασφαλώς με τις μάλλον ταπεινές προσδοκίες μου!

Το μάθημα του Adam ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον. Και στην μορφή του αλλά και στο περιεχόμενο. Όπου "μορφή" εννοώ την μεταδοτικότητά του και την άνεσή του, καθώς επίσης και κάποιες ασκήσεις που κάναμε, συμπυκνωμένα και γρήγορα αφού ο χρόνος δεν επέτρεπε να χαλαρώσουμε και να αναλύσουμε πολύ. Και "περιεχόμενο" εννοώ μερικά από τα μυστικά που μοιράστηκε μαζί μας. Δεν συμφώνησα με όλα αλλά σίγουρα κατάλαβα τι εννοούσε - και κατανόησα την οπτική γωνία του, το γιατί, για ποιον λόγο τα πίστευε. Ξέρεις τι άσκηση για το μυαλό είναι αυτό; 

Με εντυπωσίασε, και μάλλον συμφώνησα με την άποψη ότι είναι εντελώς άλλο πράγμα το λογοτεχνικό ταλέντο, και άλλο το ταλέντο να λες ιστορίες (παράδειγμα: Stephen King VS Alice Munro). Και μάλιστα υπάρχουν συγγραφείς που είναι μεν σπουδαίοι αλλά τα έργα τους ΔΕΝ έχουν ιστορία... όπως αντίστοιχα υπάρχουν και άλλοι που γράφουν ωραίες ιστορίες χωρίς να έχουν την ικανότητα να δημιουργήσουν τέχνη... (σίγουρα θα ξέρεις κάμποσα παραδείγματα...).

Ακόμα, κάτι πολύ σημαντικό για έναν άπειρο σχετικά γραφιά... Άλλο πράγμα το γράψιμο μίας ιστορίας και άλλο η δόμησή της, ο σχεδιασμός. (βλέπε τη διαφορά ανάμεσα στο "σχεδιάζω το καλύβι μου" σε σχέση με το "χτίζω το καλύβι μου").

Τι κάνει ένα γεγονός της ζωής μας να αξίζει να ειπωθεί; Υπάρχει μία απλή "συνταγή", που μπορεί να σε βοηθήσει να αποφασίσεις αν το περιστατικό "αξίζει" να γίνει διήγημα, ιστορία, ποστ στο blog σου. Αναρωτήσου αν αυτό που θα περιγράψεις αλλάζει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον χαρακτήρα σου (τον πρωταγωνιστή σου) και την ζωή του. Επίσης, σκέφτομαι τώρα εγώ, αυτό είναι ένα καλό κριτήριο για να αξιολογείς τις "ειδήσεις" και τα media που "καταναλώνεις"... εξηγούμαι: θα σου αλλάξει την ζωή να ξέρεις ότι η Βάνα Μπάρμπα (ξανά) δήλωσε ότι πρέπει επιτέλους πρέπει κάποια στιγμή να γίνουν κάποια πράγματα σε αυτή τη χώρα; χμφ, υλικό για σκέψη... σκεψ σκεψ

Σύμφωνα με τον Adam Baron ένα εξαιρετικά σημαντικό δεδομένο της εξιστόρησης μίας ιστορίας, το οποίο παραμελούν πολλοί, είναι το setting. Αυτό δεν είναι απλά το φόντο στο οποίο κινούνται οι ήρωές σου ή τα τοπία που οι χαρακτήρες σου κυκλοφορούν. Πρόκειται για απολύτως απαραίτητα στοιχεία που θα ζωντανέψουν την ιστορία που λες, θα της δώσουν υπόσταση.Το setting αποτελείται από 4 στοιχεία για τα οποία πρέπει ως άθρωπας και ως συγγραφέας να είσαι πολύ πολύ σαφής:

1. Το χρόνο που διαρκεί η ιστορία - έγινε σε μία μέρα; σε δέκα χρόνια σήμερα και μετά σε μία βδομάδα ύστερα από πενήντα χρόνια. Σε είκοσι ώρες; 
2. Την χρονική στιγμή και...
3. Τον τόπο που γίνεται η ιστορία - είναι στην Μόσχα του 1812 (Πόλεμος και Ειρήνη). Σε έναν άγνωστο Πλανήτη (τα διηγήματα της Ούρσουλα Λε Γκεν). Στην Ελλάδα του 1900 με 1950; (Τρίτο Στεφάνι). Στην Λιμνούπολη του απροσδιορίστου; (Κόμικ Ντήζνεη). Πρέπει να το ορίσεις. 
4. Και.... ω της εκπλήξεως,  κάτι που εμένα με εντυπωσίασε πολύ το να βρίσκεται στην κατηγορία αυτή, του setting, είναι το conflict. Η σύγκρουση. Η οποία μπορεί να υπάρχει σε πολλά επίπεδα... μπορεί να είναι σε προσωπικό, πολιτικό, αυτοαναφορικό (παράδειγμα ο Άμλετ που είχε σύγκρουση με την αυτο-αμφιβολία του) και πολλά ακόμη. 

Δεν συμφώνησα καθόλου με την άποψη πως η διαφορά του μυθιστορήματος με το διήγημα είναι απλά η "τοποθέτηση" του αναγνώστη ο οποίος ξέρει ότι "τώρα διαβάζω διήγημα, τώρα διαβάζω μυθιστόρημα" και υποβάλλει ανάλογα τον εαυτό του. Πιστεύω πως είναι αρκετά απλοποιημένη και πολύ αιρετική η θέση ότι ο αναγνώστης δεν θα το καταλάβαινε ότι διαβάζει ένα διήγημα αν του το έδινες να το διαβάσει λέγοντάς του πως είναι το πρώτο κεφάλαιο ενός μυθιστορήματος... 

Ωστόσο συμφώνησα με την άποψη πως στις πραγματικά καλές ιστορίες το ανατρεπτικό γεγονός με το οποίο τελειώνει/εξελίσσεται/ξεκινά μία διήγηση είναι ταυτόχρονα και θετικό για τον ήρωα αλλά και αρνητικό... (παράδειγμα η απόφαση της Άννας Καρένινα να αφήσει τον άντρα της, να εγκαταλείψει γιο και να ακολουθήσει μοιχαλίδα και ταπεινωμένη τον πανέμορφο αξιωματικό....)

Και τι απελευθερωτική η ιδέα (που την έχω συναντήσει και σε γραπτά και λόγια άλλων συγγραφέων) πως όταν γράφεις μία (μικρή ή μεγαλύτερη) ιστορία κατά κανόνα δεν ξέρεις 2 πράγματα:

1. Το πως θα εξελιχθεί - όπου εκεί αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να την αφήσεις να δεις που θα σε πάει, να ψάξεις τις δυνατότητες και τις πιθανότητες της.
2. Το ποιό είναι το θέμα της, η controlling idea της  - όπου εκεί, απλώς κάποια στιγμή καθώς γράφεις κάτι, φτάνεις σε ένα σημείο που καταλαβαίνεις λίγο μαγικά, λίγο τεχνικά το λόγο, το ΓΙΑΤΙ γράφεις αυτήν την ιστορία. 

Επίσης, ένα ακόμα ωραίο κόλπο - όταν γράφεις μία ιστορία "συζήτησε" με τον εαυτό σου την κατάληξή της, τις συνέχειες που μπορείς να δώσεις, το τέλος. Παίξε με εκδοχές, ανάλυσέ τις... όχι μόνο για να ψάξεις την καλύτερη αλλά και για κάτι ακόμα πολύ σημαντικό. Αυτή η διαδικασία θα σε βοηθήσει πολύ να καταλάβεις τι είδους συγγραφέας είσαι.

Μου φάνηκε πολύ αιρετική στην μεταμοντέρνα, μπερδευτική εποχή μας η ιδέα του Adam πως οφείλουμε να σεβόμαστε τις συμβάσεις του είδους που θέλουμε να γράψουμε. Δηλαδή, θες να κάνεις αστυνομικό μυθιστόρημα, τότε ακολούθα τους κανόνες του αστυνομικού... για ποιόν λόγο; Διότι έτσι, είπε με πολύ σοβαρότητα, "σεβόμαστε" τον αναγνώστη που αναζήτησε ένα συγκεκριμένο πράγμα από εμάς, ένα συγκεκριμένο είδος! xμφ χμφ καταλαβαίνω τι εννοεί, αλλά αναρωτιέμα... ποιά είναι τα όρια ανάμεσα στο "σέβομαι τις συμβάσεις" και είμαι "υπερβολικά συμβατικός, ανιαρός";

Τέλος μερικές συμβουλές σε μορφή τσίκεν νάγκετς:

1. Μην βιάζεις την ιστορία σου να τελειώσει. Άστην να αναπνεύσει. Και αν γίνεις φλύαρος λίγο σε μερικά σημεία, θα το κόψεις στο editing. 
2. Μου άρεσε πολύ η φράση του Baron, που την είπε 3 φορές, "αντιστάσου στην κατάρα της επιθυμίας σου να πεις την ιστορία σου με την μία".
3. Αν υπάρχει ένα πράγμα που μπορείς να κάνεις ελεύθερα στο μυθιστόρημα είναι να είσαι πολύ σκληρός. σχεδόν ανελέητος με τον ήρωά σου
4. Δες την ιστορία που θες να πεις ως έναν κύκλο που κάποια στιγμή πρέπει να κλείσει, να ολοκληρωθεί. Στην αρχή πες κάτι που στο τέλος θα το αποσαφηνίσεις λίγο παραπάνω, για παράδειγμα...
5. Ο πραγματικός χαρακτήρας των ηρώων μας φαίνεται (όπως γίνεται και με τους ανθρώπους δηλαδή) όταν χρειάζεται να αντιμετωπίσουν μία πρόκληση, μία κρίση. Η αντίδραση στο έκτακτο γεγονός είναι που δείχνει το αληθινό πρόσωπο κάποιου - και αυτό ισχύει και για τους ήρωες της μυθοπλασίας. 
6. Κάθε ιδέα που έχεις για ιστορία, ακόμα και αν την έχει πει άλλος ακριβώς την ίδια ιστορία, μπορείς να την πεις διαφορετικά, και θα καταφέρεις να την πεις διαφορετικά και μάλιστα πολύ, αρκεί να την κάνεις δική σου... 

Με όλα αυτά και αρκετά ακόμα, πραγματικά δεν το κατάλαβα πότε πέρασε το δίωρο. Μου είχε φύγει και η αμηχανία, και οι μικρές προσδοκίες... στην θέση τους είχε μπει ενθουσιασμός, χαρά που παρακολούθησα το σεμινάριο και έμπνευση. Είχα ξεχάσει και την έκπληξη μου και τα νεύρα που οι μισοί από όσους είχαν επιλεγεί για το σεμινάριο δεν ήλθαν. Ναι, συνέβη δυστυχώς και αυτό - πες ότι ήταν πολύ νωρίς, πες ότι τους χάλασε η βροχή, πες ότι θες (Non excuses ασφαλώς) πάντως κάποιοι στέρησαν τη θέση από μερικούς άλλους για να μην έλθουν. Ελληνάρες. Εκνευρίστηκα τόσο πολύ... Το φαινόμενο, πάλι καλά, ήταν παροδικό, όπως είδα την επόμενη μέρα. Και, ξαναλέω, δεν κατάφερε να με ρίξει από τα ουράνια της συγγραφικής μου νιρβάνας.

Συνέχεια στο επόμενο