ταλαντούχοι καλλιτέχνες, τυχεροί θεατές

Το "Παρτάλι" είναι από τα πιο γνωστά και επιτυχημένα μυθιστορήματα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, του επίσημου Έλληνα συγγραφέα του www.provato.gr. Έχει εκδοθεί πριν από περίπου 10 χρόνια και λόγω του αμφιλεγόμενου θέματός του απέκτησε σχεδόν cult φήμη. Μιλάει για την ιστορία της ζωής ενός άντρα που πέρασε όλη του την ζωή ντυμένος γυναίκα και μάλιστα σε πολύ δύσκολες εποχές, κατοχή, εμφύλιο και μετά - καθώς και σε δύσκολους τόπους, χωριό στην αρχή, μετά μικρή επαρχιακή πόλη, μετά Θεσσαλονίκη...

Χτες το βράδυ, είχα την μεγάλη τύχη και χαρά να δω τον θεατρικό μονόλογο που βασίζεται στο βιβλίο (το οποίο ομολογώ δεν έχω διαβάσει). Η παράσταση, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών, ανέβηκε για 3 μόνο βραδιές (η χθεσινή ήταν τελευταία) στην Πειραιώς 260, σε ένα πολύ ψαρωτικό πολυχώρο, εντελώς βιομηχανικό που μου θύμισε το μέρος όπου ο ROBOCOP ξεπάστρεψε όλους τους κακούς στην πρώτη, καλή, ταινία, αν θυμάσαι.

Το έργο, όπως και το βιβλίο, βασίζεται σε αληθινή ιστορία και εξιστορεί πως ένα αγόρι, του οποίου η μητέρα το έντυνε με γυναικεία ρούχα, παλιά και φθαρμένα (παρτάλια), έφτασε από το απομακρυσμένο Μακεδονίτικο χωριό στην Καβάλα, μετά στην Θεσσαλονίκη και τέλος στην ίδια την Αμερική, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έκανε μεγάλη καριέρα σε μαγαζιά με drag show.

Είναι σε πρώτο ενικό, μονόλογος, το έργο. Ο ήρωας, στα 50 του πια και αφού έχει γυρίσει από τις ΗΠΑ μετά την "μεγάλη καριέρα", διηγείται πρόσωπο με πρόσωπο με το κοινό την ιστορία του, με τον δικό του, πολύ ιδιαίτερο, συναισθηματικό, χιουμοριστικό αλλά και βαθιά πονεμένο τρόπο. Η έμφαση της εξιστόρησης είναι στα πολύ παιδικά χρόνια του μεσήλικα, πια, παρενδυτικού άντρα. Μας λέει για το πως τον αντιμετώπιζαν στο χωριό, για τις κοροϊδίες και τις προσβολές, για την μάνα του που τον έντυνε γυναίκα για να μην της τον πάρουν στον πόλεμο και σκοτωθεί, για την κατοχή και πως την βίωσε και αυτή αλλά και τους Βούλγαρους κατακτητές, για τις πρώτες σεξουαλικές εμπειρίες όπου όπως και για το ντύσιμό του δεν είχε το δικαίωμα της επιλογής...

Είναι σκληρή ιστορία, πονεμένη, παντρεύει τις οδυνηρές περιπέτειες της Ελλάδας με μία πολύ ασυνήθιστη προσωπική ιστορία και δημιουργεί μία "σύνθεση" που σε πιάνει κέντρο στην καρδιά. Σε κάνει να σκέφτεσαι: πόσο τυχεροί είμαστε οι άνθρωποι του τώρα που ζήσαμε τόσα χρόνια σχετικής σταθερότητας, τι σπουδαίο είναι να έχεις καλό γονιό, καλούς φίλους, ανθρώπους να σε αγαπούνε γύρω σου, πόσο μεγάλη σημασία τελικά παίζει η παιδική ηλικία, οι πρώτες εμπειρίες στην ζωή του ανθρώπου... Kαι, ακόμα, πόσο σημαντική είναι η ικανότητα του ανθρώπου να βουτά σε αυτά που νιώθει, να τα ξέρει, να μπορεί να τα δει, να τα βιώνει... Και νιώθω ότι στην εποχή μας λίγο την έχουμε παραμελλήσει αυτήν την ικανότητα... αρονό, αρήλη ρονό.

Όμως η μεγάλη δύναμη, το tour de force (ε;ε; όχι παίζουμε) του έργου είναι ο ηθοποιός του, ο Χρίστος Στέργιογλου. Μεγάλη μορφή της δραματικής τέχνης, κάρακτερ από τους λίγους, τεχνίτης και αφοσιωμένος μάγκας, καταφέρνει αυτό που κατά την γνώμη μου είναι το "ιερό δισκοπότηρο" της δραματικής τέχνης: Τον βλέπεις στην σκηνή να παίζει, να σου απευθύνεται λέγοντας την ιστορία του και ξεχνάς ότι βλέπεις ένα ηθοποιό - αντίθετα αισθάνεσαι ότι αυτός ο άνθρωπος έχει ζήσει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ό,τι σου διηγείται, νιώθεις πως εκείνος εκεί, κάτω από τους προβολείς δεν είναι ηθοποιός, δεν είναι εκπαιδευμένος, δεν έχει εμπειρία και καλούς δασκάλους, τίποτε... απλά ΕΙΝΑΙ ο άνθρωπος που τα έχει ζήσει όλα αυτά και απόψε αποφάσισε να στα διηγηθεί. Παίζει τόσο ακατέργαστα, τόσο φορτισμένα, τόσο αληθινά και συναισθηματικά που είναι λες και πήρανε τον ίδιο τον Παρτάλι και τον ρίξανε στο Φεστιβάλ Αθηνών να πει την ιστορία του. Καμμία επιτήδευση, καμμία περιττή τελειότητα, κανένα στήσιμο... Απλή, ατόφια αληθινίλα. Που σε συνδυασμό με το κείμενο του Γρηγοριάδη, με συγκλόνισε.

Συγκινήθηκα πολύ, έχω και τα δικά μου αυτόν τον καιρό και κλαίω εύκολα. μετά την παράσταση πήγα και είπα πολλά συγχαρητήρια στον Στέργιογλου, τον φίλησα, τον αγκάλιασα, αν δεν έβλεπα από το βάθος να έρχεται φουριόζος ο δικηγόρος με τα έγγραφα των ασφαλιστικών μέτρων εναντίον μου στο χέρι, ακόμα εκεί θα ήμουν και θα έκανα χαρούλες. Ήταν χαρούμενος ο Χρίστος, ικανοποιημένος από την δουλειά του, βαθιά ευχαριστημένος... και τι ωραία αύρα που είναι αυτή...

Όσο για τον Θεόδωρο, ε εκεί, λόγω και της γνωριμίας μου μαζί του, έφτασα στο σημείο να τον αγκαλιάσω, να γύρω το κεφάλι στον ώμο του και να αφήσω μερικά δάκρυα να στάξουν. Ok, τώρα θα ξέρω τουλάχιστον γιατί δεν θα μου ξανακάνει παρέα.. Ήταν ταπεινός ο Θεόδωρος μπροστά στα δάκρυά μου, να σημειωθεί παρακαλώ, όχι σεμνός που θα πει απλά για να τον δω, αλλά πραγματικά ταπεινός, σαν να μην πίστευε ότι το έργο του ήταν τόσο καλό... σπουδαίος, σπουδαίος!

Τι άλλο να σου πω για την παράσταση; μερικές τεχνικές λεπτομέρειες που μπροστά στα δάκρυα δεν μετράνε αλλά καλό είναι να τις ξέρεις: Ο κόσμος ήταν πολύς και ευχαριστημένος, χειροκροτούσε για 10 λεπτά σχεδόν στο τέλος, το εισιτήριο είχε μόλις 20 ευρώ (αστεία τιμή για τόσο σπουδαία παράσταση και δεν υπερβάλλω καθόλου) ενώ η σκηνοθεσία και το στήσιμο είχε τέλειο υποστηρικτικό ρόλο στην εντυπωσιακή ιστορία και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα: Ο Στέργιογλου ήταν μόνος στην άδεια σκηνή, ακουμπούσε μόνο σε ένα σκαμπό μπαρ. Ακόμα γινόταν ένα πολύ ωραίο παιγνίδι με τα φώτα, το κοινό, δηλαδή, ήταν και αυτό φωτισμένο όσο έπαιζε ο Χρίστος και αυτό έδινε μία αίσθηση "ίσος προς ίσον" ανάμεσα σε θεατές και παρτάλι, η οποία βοηθούσε την ενέργεια να κυλά στρωτά.

Είμαι σίγουρος ότι η παράσταση θα ξανανέβει το χειμώνα. Να πας να την δεις. Και εγώ θα πάω ξανά. Χρειαζόμαστε την τέχνη για να αντέχουμε τις δυσκολίες της ζωής. Εγώ πάντως χθες ήμουν πολύ τυχερός θεατής.
να και ο Χρίστος σε μία σκηνή από την παράσταση: