Thursday, March 28, 2013

Στο εργαστήρι του συγγραφέα Πέτρου Μάρκαρη

Ομολογώ πως δεν έχω διαβάσει κανένα από τα βιβλία του Πέτρου Μάρκαρη, αν και θα έπρεπε λίγο παραπάνω από το κανονικό. Ο πολύ επιτυχημένος συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων ήταν ένα από τα τρία μέλη της κριτικής επιτροπής του λογοτεχνικού διαγωνισμού η συμμετοχή στον οποίο οδήγησε στην πρώτη μου δημοσίευση (yeah!)

Σήμερα το απόγευμα, μόλις πριν από μερικές ώρες, είχα την ευκαιρία να τον ακούσω να μιλά για το "σύστημα γραφής" του και τα μυστικά που κρύβονται στο υπόγειο εργαστήρι του δημιουργού. Στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων στην Κυψέλη μαζευτήκαμε να τον ακούσουμε, γύρω στους 50 νοματαίους. Εντυπωσιάστηκα, ομολογώ. Μας είπε πολλά και ενδιαφέροντα, τα καταγράφω εδώ για τον ιστορικό του μέλλοντος. και για να μην τα ξεχάσω (ε ως μοντέλο έχω κακή μνήμη, είναι γνωστό)

Σύμφωνα με τον Μάρκαρη κανόνες και μυστικά στην γραφή δεν υπάρχουν... εκτός από δύο:
  1. Ο Συγγραφέας πρέπει να αγαπά την Μοναξιά. Είναι μοναχική δουλειά το γράψιμο και άμα δεν μπορείς να είσαι μόνος θα πιεστείς διπλά και τρίδιπλα
  2. Ο Συγγραφέας πρέπει να έχει αυτοπειθαρχία. Να μπορεί να νικήσει το ξεμυαλιστικό αθηναϊκό κλίμα, να αγνοήσει το αιγαίο φως, να μπορεί να πει όχι στον καφέ με φίλους, να μπορεί να πείσει τον εαυτό του, χωρίς έξωθεν πίεση από το αφεντικό, ότι θα κάτσει ώρες πάνω απ το χαρτί, μπροστά στην οθόνη ή στην γραφομηχανή.(Ντάξει ρε φίλε το πήραμε το μήνυμα)
Για τον Μάρκαρη συγγραφέας είναι όχι αυτός που έχει έμπνευση αλλά που κάθεται να γράψει παρά το γεγονός ότι μπορεί και να μην έχει έμπνευση. Η έμπνευση είναι μία αφετηρία, η αρχή μόνο. Αλλά όλα τα άλλα, τα σημαντικότερα μάλιστα, είναι η τεχνική, το σύστημα και η υπομονή (point taken, λύσσαξες λέμε απαπα)

Φαίνεται ότι η λέξη "σύστημα" παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο συγγραφικό σύμπαν του Μάρκαρη. Μας είπε ότι μία ιδέα κρίνεται αν είναι καλή μόνο να μπορεί να ενταχθεί σε ένα "σύστημα" (μυθιστόρημα ή διήγημα ή σενάριο...) αφού προηγουμένως έχει αναπτυχθεί όσο πρέπει (δηλαδή συστηματοποιηθεί).

Μας αποκάλυψε ότι γράφει χωρίς εκ των προτέρων σύνοψη, χωρίς να ξέρει,να έχει στο μυαλό του, τι θα γίνει, την πλοκή. Μας είπε δύο πολύ ωραίες φράσεις: "θέλω να ανακαλύπτω το μυθιστόρημα κατά την διάρκεια της γραφής του". Και "θέλω να ανακαλύπτω τα ίχνη του ήρωα την ώρα που γράφω".

Από τι όμως ξεκινά να γράφει; Από μία εικόνα, όπως μας είπε, μία αίσθηση. Δεν μας το ανάλυσε περισσότερο αυτό, ίσως το έχει πιο πολύ συναισθηματικά στο μυαλό του... πάντως ακούγεται πολύ απελευθερωτικό και ενδιαφέρον.

Αφηγείται πάντα σε ενεστώτα, σε πρώτο πρόσωπο και αυτό σημαίνει ότι δεν ξεκινά In media res (στη μέση της ιστορίας) και ότι  προσπαθεί συνειδητά να μην καπελώσει τον ήρωά του - που αυτός αποτελεί τον αφηγητή και όχι ο συγγραφέας. Επίσης, ακολουθεί πάντα την συμβατική χρονολογική σειρά, την γραμμική. τα πρώτα γεγονότα εξιστορούνται πρώτα.

Μεγάλοι θησαυροί υλικού είναι η οικογενειακή μας ιστορία (tell me about it), οι υπαρκτοί χαρακτήρες στην ζωή μας που λειτουργούν ως θεμέλιο για να χτίσουμε πάνω τους ήρωες μυθιστορημάτων (you bet), και ο χώρος, η πόλη. Επίσης και οι αντιφάσεις των ανθρώπων! (ακούς εσύ;)

Όσον αφορά τους χαρακτήρες έδωσε μία πολύ ωραία διάσταση στην έννοια της συγγραφής που κατά τον ομιλητή μας δεν είναι παρά η γνωριμία μας με τους ήρωές του μυθιστορήματός μας και η ανάπτυξη της σχέσης του συγγραφέα μαζί τους. (go with the flow)

Η πόλη μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο ως πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματός μας. Μας συμβούλεψε να περπατάμε στην Αθήνα, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς σχέδιο, έτσι ώστε να την αφήσουμε να έρχεται εκείνη σε μας. Κάθε πόλη έχει ψυχή, τους ανθρώπους της δηλαδή, και αν κυκλοφορούμε μέσα και γύρω τους, ελεύθερα, χαλάρα αυτή η ψυχή θα μας μιλήσει. (άσε το κινητό συνέχεια όταν βολτάρεις και βλέπε γύρω, μύριζε, ζήσε). Πάντως αυτόν τον καιρό η Αθήνα μιλά στο Μάρκαρη πολύ θλιμμένα, όπως μας είπε. :-(

Τόνισε την σημασία της Απόστασης. Του καθαρού μυαλού απέναντι στα γεγονότα, τους ήρωες. ΑΠΟΣΤΑΣΗ πάνω απ όλα (με την Μπρεχτική έννοια του όρου - θα το ψάξω...). Άσε τη μελούρα και το συναισθηματισμό, πες την ιστορία, ξερά, καθαρά, απέριττα.

Για να δημιουργήσουμε χαρακτήρες εκτός από υπαρκτά πρόσωπα μπορεί να βασιστούμε και σε επινοημένα. Αλλά και αυτά δημιουργούνται με βάση χαρακτηριστικά υπαρκτών προσώπων.

Το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι το πιο θρησκευτικό από όλα τα έργα τέχνης γιατί πάντα στο τέλος οι κακοί τιμωρούνται. Αυτό μας οδηγεί να πρέπει να κάνουμε τον βασικό μας ήρωα συμπαθητικό, δηλαδή πρέπει να βρούμε ταυτίσεις και θετικές πτυχές σε αυτόν ακόμα και είναι σκατοχαρακτήρας (My words)

Στο αστυνομικό ο συγγραφέας στην ουσία με αφετηρία το έγκλημα εξερευνά την κοινωνική κατάσταση, την κοινωνία και την εποχή.

Οι συγγραφείς του νότου χρησιμοποιούν πολύ την κουζίνα στο γράψιμό τους. Φαγητά, γεύματα, δείπνα, σκγηνές την ώρα του πρωινού, συνταγές που λένε ή που αγαπάνε οι βασικοί ήρωες. Τα μυθιστορήματά τους έχουν γευστική διάσταση και το φαγητό γίνεται συνδετικός ιστός ανθρώπων και ιστοριών.  Οι βόρειες είναι χειραφετημένες και τεμπέλες. Σαν την Χαλκιδική δεν έχει, επίσης.

Πως γράφει ο ίδιος: Τελειώνει τα δύο πρώτα κεφάλαια --> διορθώνει το πρώτο. Γράφει το τρίτο, διορθώνει το δεύτερο. Γράφει το τέταρτο, διορθώνει το τρίτο. Γράφει το πέμπτο, διορθώνει το τέταρτο... κ.ο.κ. Αφού το ολοκληρώσει το όλον, το δίνει στους τρεις πρώτους αναγνώστες του (εκδότη, κόρη, τον άλλο δεν το θυμάμαι - τι να πρωτοκάνω πια, στενογραφία, καφέδες, υποδοχή κοινού;) και ύστερα το ξεχνά μέχρι να έρθει δουλεμένο από επιμελητή, μερικούς μήνες μετά. Εκεί κάνει αλλαγές οριστικές και όξω από την πόρτα. φιου, ώρα για ξεκούραση.

Κάθε μέρα γράφει 10 με 2 και 4 με 8. Κάθε μέρα. Κυριακή ηνκλούντηντ. Γιορτές αργίες επίσης (φαγώθηκες)


Αγαπά τον Γιάννη Μαρή, την ποιητικότητα του Κοσμά Πολίτη που δεν την βρίσκει κούφια. Δεν μπορεί τον τύπο που έγραψε το Κουρίτσι με το Τατουάζ, αλλά και την Αγκάθα Κρίστι. Και άλλους είπε δεν μπορεί, μερικούς Σκανδιναβούς αλλά δεν τους ξέρω/θυμάμαι. (ήμουν απασχολημένος να κρατώ σημειώσεις, για να μπορείς τώρα εσύ να διαβάζεις και να κάνεις τον έξυπνο άυριο μεθαύριο σε γκομενάκια στα μπαρζ)

Μας είπε κάτι πολύ ενδιαφέρον σχετικά με την λογοτεχνία στην Ελλάδα που δεν το είχα σκεφτεί ούτε κάν εγώ (όπα ρε κράτα τα άλογά σου). Ότι λόγω της εξαιρετικής παράδοσης που έχουμε στην ποίηση η πεζογραφία επηρρεάστηκε πολύ από το ύφος της. Έτσι η μορφή, το ύφος απέκτησε μεγαλύτερη βαρύτητα από το "τι θα γίνει παρακάτω" που είναι το πιο βασικό, το πιο ουσιαστικό στην πεζογραφία. Προσοχή, δεν παραμελούμε την λογοτεχνική αξία, αλλά από μόνη της χωρίς υπόθεση δεν είναι αρκετή για να στηρίξει την μυθοπλασία στον πεζό λόγο.

Δηλαδή
Συγγραφή = μύθος, αφήγηση
Ποίηση = συναίσθημα, ύφος 

Ποτέ δεν συζητά όσο γράφει το μυθιστόρημά του για την πλοκή και τις λεπτομέρειές του. Επίσης όταν δεν είναι μπροστά στο χαρτί/pc δεν το σκέφτεται. Κάνει άλλα πράγματα. Ξελαμπικάρει. Δεν του κάνει καλό να είναι πάνω στο μυθιστόρημα συνέχεια. Αφού όταν το δουλεύει συγκεντρώνεται απολύτως σε αυτό, λογικό!

Όταν ξεκινά να γράφει ένα νέο μυθιστόρημα ξεκινά από μηδενική βάση... σαν να ανακαλύπτει ξανά την Τέχνη του. Δεν αφήνει παλιές επιτυχίες η αποτυχίες να τον σκιάζουν, τι ξεχνά. Γράφει σαν νέος.

Όταν γράφουμε δεν κάνουμε κάτι άλλο παράλληλα. Αφοσιωνόμαστε!!! (καταντά εκνευριστικό τώρα, έτσι;) δεν πλένουμε πιάτο, δεν μιλάμε τηλ, δεν πάμε γυμναστήριο να κολυμπήσουμε (ΣΚΑΣΕ)

Πρακτικά το παιγνίδι της γραφής παίζεται στο να βρούμε εκείνες τις διεργασίες που μας δίδουν την ευχέρεια να γράψουμε. Δεν υπάρχουν απαράβατοι κανόνες. Άλλος ξεκινά με σύνοψη, άλλος χωρίς. Άλλος βάζει την πόλη να "παίξει", άλλος όχι. Άλλος σκέφτεται το έργο όλη μέρα, κάθε στιγμή, άλλος μόνο όταν είναι μπροστά στο χαρτί του. Άλλος διορθώνει εκατό φορές, άλλος μόνο τρεις... ο καθένας οφείλει να βρει τον τρόπο και τη μέθοδό του. πως θα το κάνει αυτό; Μα με την αφοσίωση, με το να είναι πάνω στην καρέκλα και να γράφει ΚΆΘΕ ΜΕΡΑ (ντάξει, το κούρασες, το ξέρεις, έτσι;)

ΓΡΑΨΙΜΟ = ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ (ΑΥΤΟΠΕΙΘΑΡΧΙΑ, ΜΟΝΑΞΙΑ, ΤΕΧΝΙΚΕΣ, ΕΠΙΜΟΝΗ, ΥΠΟΜΟΝΗ) + ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ/ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΝΤΛΟΥΜΕ

Πολύ, πολύ χαίρομαι που τον άκουσα. Αύριο θα πάω να πάρω βιβλίο του. Ποιο να πάρω πρώτο; any ideas; any suggestions; 

Tuesday, March 19, 2013

Ερωτική επιστολή σε έναν σπουδαίο άντρα.


Όταν ήμουν μικρός τις περισσότερες φορές έτρωγα μόνος. Απέναντι από την πόρτα της κουζίνας, στο χωλ, σε μία κοιλότητα του τοίχου, βρισκόταν μία μικρή εντοιχισμένη βιβλιοθήκη, γεμάτη με όχι και τόσο καλές (όπως διαπίστωσα αργότερα) εκδόσεις κλασικών τίτλων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Οι μεταφράσεις ήταν στραμπουληγμένες, η εκτύπωση μέτρια, ανά μία δύο σελίδες υπήρχε κάποιο γράμμα επιπλέον, μία πρόταση τυπωμένη κάπως στραβά. Τα μεσημέρια, όταν καθόμουν για φαγητό, έπαιρνα έναν από τους καφέ τόμους και όσο έτρωγα διάβαζα. Πόλεμος και Ειρήνη. Έγκλημα και Τιμωρία. Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ. Και... η Κυρία με το Σκυλάκι.

Ήταν πολύ ιδιαίτερος αυτός ο τόμος. Επρόκειτο για τον μοναδικό της σειράς που...

(η συνέχεια εδώ... είμαι επισκέπτης σε ένα νέο site πολιτισμού)

Delta Machine, το νέο album των Depeche Mode: Πρώτο άκουσμα

Σήμερα βγήκε σε προακρόαση το καινούργιο άλμπουμ των Depeche Mode, το Delta Machine.
Θα κυκλοφορήσει στις 25 του μήνα, πάνω στην γιορτή μου (γκούχου γκούχου, δεν εννοώ κάτι αλλά γκούχου γκούχι γκούχα) και το έβγαλαν streaming στο itunes, προμόσχιον κετς. (ε καλά αφού κυκλοφόρησε σε ηχητικό αρχείο είμαι σίγουρος ότι σήμερα - αύριο θα μας το στείλει η γιαγιά μου η παράνομηνταουνλοντία)
Πάμε να κάνουμε αξιολόγηση πρώτου ακούσματος, μία φορά το κάθε τραγούδι και γράφουμε (ως πρόβατο) ότι μας έρχεται στο μυαλό.

Tracklist:
Welcome To My World: Πολύ καλό, θυμίζει πολύ εποχή Violator, που είναι το καλλίτερό τους άλμπουμ. Ηλεκτρονικό με λίγα rock στοιχεία (ευτυχώς). Ωραία η φωνή του Dave, καλή παραγωγή! Μπράβο μπόηζ!
Angel: ήταν το πρώτο τραγούδι από το άλμπουμ που κυκλοφόρησε σε video, πολύ ροκ, με ανησύχησε όταν το άκουσα. Δεν είναι κακό αλλά δεν τους θέλω ροκ, δεν τους θέλω, δεν τους θέλω!!!
Heaven: το πρώτο single, μου άρεσε, όσο πιο πολύ το ακούω τόσο με φτιάχνει. Καμία σχέση με το πρώτο single του προηγούμενου album το Wrong που ήταν όνομα και πράγμα!
Secret To The End: Μπαίνουμε σε rock-συνθ μονοπάτια, είναι καλό, σαν να ήρθε από το Songs Of Faith And Devotion, έχει πολύ καλό κλείσιμο. Έχει μία πίκρα η μελωδία και τα γυρίσματά της
My Little Universe: Ωραία παραγωγή, ροκ μινιμαλιά, συνθετικά κάπως χλιαρό.  Ωραίοι στίχοι, kraftwerkίζει κάπως. Μ αρέσει
Slow: Συνεχίζει σε ροκ στιλάκι, κάνει μπλουζ αρκετά, ωραίος ο συνδυασμός φωνής του Martin με Dave, περίεργο, ο Dave μας κάνει τον καυλοπονηρούλη.
Broken: ΠΑΡΑ πολύ καλό, electro όσο θέλουμε!!! Ο Dave πολύ κύριος, με φωνή αυτή την χαρακτηριστική την όλο κύρος που δεν τολμάς να φέρεις αντίρρηση σ ότι πει. Master And Servant κετς. Είναι, αν δεν κάνω λάθος, αυτό το ρομαντικό τραγούδι του cd που θα αφιερώνουμε στα γκομενάκια μας
The Child Inside: το πατροπαράδοτο track του album που τραγουδά ο Martin, είναι λίγο σαν να βγαίνει από τα προσωπικά του άλμπουμ. Είναι μινιμαλιά, με μπλιμπλίκια έβρη νάου εν δεν, δεν έχει κορύφωση όμως!
Soft Touch / Raw Nerve: ρυθμικό, κιθάρες, ροκιά, για να το χορεύουν οι αμερικάνοι σε ροκ μπαρζ, η φωνή του Dave με γρέζι και βρωμιά. Απλό μονοσήμαντο ρεφρέν, καλό κουπλέ
Should Be Higher: και αυτό ρυθμικό, το ρεφρέν ΟΛΑ τα λεφτά, μου αρέσει πολύ. Ο Dave παθιάζεται, μου αρέσει η διαφορά στην φωνή του από κουπλέ σε ρεφρέν και ένα ωραίο περίεργο μπλιμπλίκι που ακούγεται από πίσω!
Alone: μυστήριο, θέλει ανακάλυψη, γοητευτικό με έναν αναπάντεχο τρόπο! Ωραίο εκεί που ο Martin και ο Dave τραγουδάνε μαζί. συνθετικά κάπως απλοϊκό μου φαίνεται
Soothe My Soul: there is only one way to soothe my soul.  ΓΑΜΑΤΟ! ηλεκτροποπιά πονηρή και ύπουλη. το βλέπω για single. πολύ dave-ίστικη η φωνή του Dave εδώ. πολύ ωραία φωνητικά ο Martin πλαισιώνει σαν σωστό δουλάκι τον άντρα τον πρόστυχο τον Dave
Goodbye: το τελευταίο τραγούδι. Χαλαρό, μπλουζένιο, καλό για σχετικά ήρεμο κλείσιμο, μου κάνει λίγο σαν να γράφτηκε στο Μισισσιπή! Εξαιρετική η αναπάντεχη κορύφωση στο τέλος, όμως. Χατς όφφ


Γενικές παρατηρήσεις:
Είναι ολοφάνερο ότι το album θέλει ακροάσεις για να αξιολογηθεί σωστά - δεν είναι άμεσο, δεν είναι εύκολο.
Ευτυχώς, αν και οι τύποι δεν έχουν απαλλαγεί από το κόμπλεξ τους να γίνουν η μεγαλύτερη ΡΟΚ μπάντα του πλανήτη, ελέγχουν αρκετά τα ροκ στοιχεία και δίνουν έμφαση στα ηλεκτρονικά. Ο ήχος είναι βιομηχανικός μεν αλλά όχι αποξενωτικός. Πρέπει να τους αναγνωρίσω πως έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα δικό τους πράγμα που θα το όριζα ως "ηλεκτρονική δομή και ραχοκοκκαλιά, electro ηχητικό σώμα, που όμως διανθίζεται με όχι λίγα ροκ στοιχεία".
Πολύ καλό σημείο που δεν το απολαμβάναμε συχνά, εκεί όπου υπάρχει ο συνδυασμός φωνών Dave και Martin.
Για πρώτο άκουσμα, έχω μείνει ευχαριστημένος πολύ (είμαι ο άνθρωπος που στο πρώτο άκουσμα του Music For The Masses είχα φρικάρει... και τώρα είναι από τα πιο αγαπημένα μου άλμπουμ όλων των εποχών).
Γεικά, ανακουφίστηκα διότι στα δύο προηγούμενα άλμπουμ είχα ηττηθεί ολοκληρωτικώς και ανεξηγήτως.
Ετυμηγορία: Παρά τις υψηλές ελπίδες που συνήθως φέρνουν απογοήτεσυη, την προχωρημένη ηλικία των παιδιών, το πολύ το κύριε ελέησον του ανελέητου promo και λοιπά και λοιπά, ακούω κάτι που αν το ακούσω περισσότερο, το ένστικτό μου μου λέει, θα μου αρέσει περισσότερο. Good!

Saturday, March 09, 2013

Ο σκορπιός και ο βάτραχος

Η Μetropolis είναι η πιο καλοσχεδιασμένη Αθηναϊκή free press εφημερίδα. Με κάθε τεύχος γίνεται όλο και καλλίτερη, έχει δική της φωνή, άποψη, οπτική γωνία και πένες ιδιαίτερες. Είναι καθαρή, γαληνεύει το μάτι, έχει αισθητική που έρχεται από την Ελλάδα του μέλλοντος, αυτή που θέλουμε να χτίσουμε, την καλύτερη, την πιο δημιουργική. Την πιο καθαρή.

Διπλή η χαρά μου λοιπόν που στο τεύχος που βγήκε την Παρασκευή, φιλοξενεί ένα διήγημά μου στις κεντρικές της 2 σελίδες. Όπως λένε και οι Γιαπωνέζοι, "ένας άντρας έχει τόσο σημασία όσο και εκείνοι ανάμεσα στους οποίους κινείται και κάνει την δουλειά του" (σε ελεύθερη μετάφραση από τα ιαπωνικά, χιχιχιχι)

"Ο Σκορπιός και ο Βάτραχος" είναι το τρίτο short story από τον γιορζ τρούλη που δημοσιεύεται στην Metropolis (με αγαπούν και με προσέχουν πολύ) - επίσης, είναι η πρώτη μυθοπλαστική ιστορία που γράφω/δημοσιεύω με ισχυρό (προσπάθησα) στοιχείο χιούμορ. Μέχρι τώρα τα διηγήματά μου ήταν πιο δραματικά, δεν είχα βρεί τρόπο να τους περάσω την συνήθως αστεία, ανάλαφρη διάθεσή που έχω σαν χαρακτήρας (όταν δεν έχω νεύρα, κατάθλιψη, νύστα, πείνα, μουργέλα, ντουβρουτζά και τσατίλα)

Για πρώτη φορά έκανα την απόπειρα να γράψω προβληματισμένα μεν, αλλά με αστείες πινελιές και κάπως ανάλαφρες. Αν πέτυχε αυτή η πρώτη απόπειρα, θα το κρίνει ο αναγνώστης (την ώρα που θα έχω πάει σπίτι του και θα είμαι με περίστροφο στον κρόταφό του, εννοείται - τότε να πει την γνώμη του αν είναι μάγκας).

Αν θες να διαβάσεις την ιστορία, το τεύχος της Metropolis είναι εδώ

http://issuu.com/metropolisnews/docs/metropolis_080313

ο Σκορπιός και ο Βάτραχος φιλοξενούνται στην σελίδα 28 με 29. Και ναι, η ιστορία ΕΙΝΑΙ εμπνευσμένη από την γνωστή σκηνή στην ταινιάρα "Το παιγνίδι των Λυγμών"!  :-)

Wednesday, March 06, 2013

Η Μελίνα και ο Μάνος...

...παιχνιδιάρηδες, αιρετικοί, επαναστάτες, γεμάτοι χιούμορ, ασεβείς και πρωτοπαλλίκαρα της αντίστασης σε κάθε τι κατεστημένο... Όχι με τρόπο ξερό, θεωρητικό, όχι στα βιβλία και τις συνεντεύξεις, αλλά με το ίδιο το κορμί τους, το ελεύθερο, το ποθητό... 

 
αυτοί λοιπόν οι δύο σπουδαίοι Έλληνες, πρώτοι από όλους, περισσότερο από όλους θα ήθελαν να τους έχουμε "γκρεμίσει" και να έχουμε βρει τις δικές μας νέες μελίνες, τους δικούς μας καινούργιους μάνους.
 
Ας βλέπουμε τις ταινίες της και ας ακούμε τις μουσικές του ευχόμενοι αυτό.
Απαιτώντας το από τους εαυτούς μας!
Για να μην τους αφήσουμε παραπονεμένους.
Για να έχει πιάσει τόπο το κληροδότημά τους.