Βουτιά στα βιβλία 5: "Το σπίτι στην Οδό Παραδείσου", Σόφκα Ζηνόβιεφ (Ψυχογιός)

Άλλη μία πρόσφατη κυκλοφορία, από ξένη συγγραφέα που ζει στην Ελλάδα, με πολύ Ελληνικό ενδιαφέρον και καλές κριτικές στην Βρετανία όπου πρωτοεκδόθηκε – μέχρι και ο αυστηρός Economist το προτείνει ανεπιφύλακτα!

Διπλή αφήγηση εδώ, από δύο γυναίκες. Η μία, η Μοντ, είναι μία τυπική, κοντά στα 40 φλεγματική Αγγλίδα που έχει βρεθεί στην Ελλάδα διότι παντρεύτηκε, από παθιασμένο έρωτα, έναν Έλληνα δημοσιογράφο, κιμπάρη, ατίθασο, καμιά 20αριά χρόνια μεγαλύτερό της. Η άλλη, η Αντιγόνη, που είναι κοντά στο τέρμα της ζωής της, ζει στην... Μόσχα. Εκεί κατέφυγε για να γλυτώσει τις διώξεις των αριστερών μετά τον εμφύλιο. Από τότε έχει ξεχάσει την πρώτερη ζωή της, τις φυλακίσεις και τα βάσανα του Εμφύλιου, τους εφηβικούς έρωτες και το παιδί που έκανε όσο ήταν ακόμα στην Ελλάδα... και δεν έχει καμμία επαφή με το γιο της, τον Νικήτα, τον άντρα της Μοντ, ο θάνατος του οποίου σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα ξεκινά το μυθιστόρημα.

Πολλές οι ερωτήσεις: Αυτοκτόνησε ο Νικήτας ή μόνο οδηγούσε μεθυσμένος; Πως μπόρεσε η Αντιγόνη να τον εγκαταλείψει μισό αιώνα πριν και μάλιστα στην αδελφή της με την οποία τις χώριζαν βαθειά ζήλεια και πολύπλοκη έχθρα; Πόσα σημαντικά δεν ήξερε η Μοντ για την ζωή του άνδρα της; Τι έμαθε εκείνος λίγο πριν πέσει με το αυτοκίνητό του στα βράχια στα Λιμανάκια; Πόσα είναι τελικά τα μυστικά που κρύβει η μεγάλη, καθόλου φρόνιμη (τυπική, παραδοσιακή, δηλαδή) Ελληνική οικογένεια του Νικήτα;

Αξιοθαύμαστη η Σόφκα Ζηνόβιεφ. Πόση έρευνα πρέπει να έκανε για το βιβλίο αυτό! Το ομολογώ και ντρέπομαι, αλλά σε βιβλίο Έλληνα δεν έχω πετύχει τέτοια «βιωματική» περιγραφή του αντάρτικου κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, των διαδηλώσεων και των ταραχών στα Δεκεμβριανά, των φυλακίσεων στις τρομερές φυλακές Αβέρωφ, της κοινωνικής αναταραχής των δεκαετιών 40 και 50, της κατοχής. Μα πως κατάφερε να περιγράψει τόσο καλά την καθημερινότητα των ανθρώπων σε τόσο μακρινές εποχές; Αυτή είναι μία πτυχή του βιβλίου πολύ ενδιαφέρουσα – μαζί με την παρουσίαση της οπτικής γωνίας ενός ξένου για τους Έλληνες.

Η Μοντ πολύ συχνά παρεμβάλει στην διήγησή της περιγραφές της Ελληνικής Πραγματικότητας (ναι, με κεφαλαίο) και χαρακτηριστικών και συνήθειών μας. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να διαπιστώνεις τι σκέφτεται ένας μη – Έλλην για τις ιδιότητες και τις ρουτίνες μας, που ακριβώς επειδή είναι στην φύση μας δεν συνειδητοποιούμε την μοναδικότητά τους. «Μόνο αν δεις κάτι από μακρυά το βλέπεις πλήρως»... και ή από τα μάτια ενός "ξένου". Και εκπλήσεσαι!

Όμως το βιβλίο δεν είναι ένας τρόπος να γνωρίσει κανείς την πορεία της Ελλάδας ή τις νοοτροπίες μας – κυρίως είναι μία μεγάλη ιστορία για το πως το προσωπικό καθορίζεται από το ιστορικό και τα γεγονότα της Ιστορίας. Για την δύναμη του έρωτα, ειδικά του ανεκπλήρωτου. Για την ανελέητη σκληράδα του ανθρώπου όταν παίζεται η επιβίωσή του – και όταν βρεθεί να έχει εξουσία. Και βέβαια για την ζωή... που παρά τα άπειρα δράματα, συνεχίζεται – και αυτό είναι τόσο παρήγορο αλλά και τόσο στεναχωρητικό, την ίδια ακριβώς στιγμή.

Η Ζηνόβιεφ αγαπά την Ελλάδα – και πιστεύω πως πολλοί Έλληνες θα αγαπήσουν την Ζηνόβιεφ όταν διαβάσουν το βιβλίο της.

Δημοσιεύθηκε στο www.protagon.gr στις 12 Αυγούστου 2012