Περί υπερηφάνιας και ηρωισμού

Η μητέρα μου πέθανε στα 47 της από καρκίνο - ή, όπως υποψιάστηκα μεγαλώνοντας και καταλαβαίνοντας πόσο βαρύ πράγμα είναι ο αγώνας για επιβίωση, από στρες: Μεγάλωσε δύο παιδιά, εμένα και την αδελφή μου, απολύτως μόνη της, στις δεκαετίες του 70 και του 80, δηλαδή σε εποχές πριν τα καταναλωτικά πάρτυ που ακολούθησαν για είκοσι χρόνια σχεδόν.

Ήμουν 20 χρονών όταν περασε στην από κει όχθη. Τότε και για αρκετά χρόνια μετρούσα τις ελλείψεις και τις παραλείψεις της. Τι δεν έκανε, τι έκανε που δεν έπρεπε να κάνει. Πως δεν φρόντιζε τον εαυτό της, πως απουσίαζε, πως λύγιζε πότε πότε κάτω από το βάρος της ζωής της.

Μετά γλύκανα κάπως μέσα μου και άρχισα να την βλέπω αλλιώς. Τι δύσκολο έργο έχει πραγματοποιήσει, σε άγριες εποχές. Πως με έμαθε να προσπαθώ να αναζητώ το πέρα από την επιφάνεια στην ζωή. Πως προσπάθησε να με κάνει τίμιο "αγωνιστή" της επιβίωσης και όχι λυσσασμένο, άγριο σκυλί. Πως με έκανε να αγαπήσω με την ψυχή αλλά και το σώμα, βιωματικά, τα βιβλία. Πως μου έμαθε ότι η τρυφερότητα που ανταλλάσουν με την θέλησή τους και από καύλα δύο σώματα είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός που μπορεί να αποκτήσει ένας άνθρωπος - και μάλιστα θησαυρός που δεν εκπίπτει ποτέ.Πως μου έδειξε ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι κατώτεροι, λιγότερο σημαντικοί, βλαμμένοι - και ότι κάποιοι από εμάς γεννιόμαστε εγκληματίες, νοητικά υστερημένοι, αλαζόνες καθαρά από θέμα τύχης, επειδή βρεθήκαμε σε κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες, εποχές, οικογένειες...

Η μαμά μου πέρασε δύσκολα, πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια, ακόμα και για την σκληρή εποχή που έζησε... Δεν πήγε σχολείο και δεν μορφώθηκε. Αλλά ήξερε, από ένστικτο και βαθιά στην καρδιά της  μία αλήθεια που φαίνεται πως η καλλιέργεια και η μόρφωση, ο πλούτος, η κοινωνική θέση δεν την προσφέρουν στον άνθρωπο. Ό,τι κάθε αλλαγή που γίνεται με αίμα αθώων ανθρώπων, με άσκοπη βία, είναι αλλαγή καταδικασμένη να αποτύχει.

Αυτές τις μέρες που γίνεται μεγάλη συζήτηση για τις σχέσεις γιών και μανάδων, για την υπερηφάνεια, σκέφτομαι την απούσα Κατερίνα, που φέτος θα έκλεινε τα 67, συχνά, και σκουπίζοντας διακριτικά το εκνευριστικό δάκρυ που ξεμυτά από το δεξί μάτι, το ευαίσθητο, λέω από μέσα μου: ο ηρωισμός είναι τελικά τόσο παρεξηγημένη, τόσο περιορισμένη στο μυαλό μας έννοια.